ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΟΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΛΑΜΠΙΝΗΣ - ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΚΑΛΛΙΤΣΟΥΝΑΚΗ

Ο Δήμος Αγίου Βασιλείου και η Τοπική Κοινότητα Λαμπηνής πραγματοποίησαν την Παρασκευή 20 Ιανουαρίουτο μνημόσυνο των σφαγιασθέντων και ολοκαυτωθεντων κατοίκων της, κατά την διάρκεια της «Ατέλειωτης Θείας Λειτουργίας» στον Ιερό Ναό της Παναγίας,την 20' Ιανουαρίου 1829 από τους Τούρκους του Αλμπάνη -Μπεη.

Στην ομιλία του ο κ. Στέλιος Καλλιτσουνάκης αναφέρει:

Η παρουσία σας σήμερα εδώ τιμά το χωριό μας και γι' αυτό θερμά σας ευχαριστούμε και σας καλωσορίζουμε.

Η παρουσίαση ενός τέτοιου γεγονότος ύψιστης εθνικής και θρησκευτικής σημασίας όπως αυτό του Ολοκαυτώματος στη Παναγία τη Λαμπινή.

Το δέος, η συγκίνηση και το βάρος της ευθύνης την καθιστούν αγωνιώδη. Όταν μάλιστα για το γεγονός έχουν μιλήσει δάσκαλοι καταξιωμένοι και πρωτεργάτες της προσπάθειας, για να έχει η επέτειος αυτή τη σημερινή επισημότητα και έκταση, δίνοντας όλα τα νοήματα, τα χαρακτηριστικά και τους συμβολισμούς που απορρέουν από την εθελοθυσία της Λαμπινής.

Και εξάγονται, γιατί σε αυτόν τον Ιερό χώρο, καταγράφηκε μια από τις τραγικότερες σελίδες της Ιστορίας της Κρήτης και γιατί όχι της Ελλάδος!!

194 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ οι Χριστιανοί κάτοικοι της Λαμπινής στις 20 του Γενάρη του 1829 βίωσαν την μανία των Τούρκων με τα μαρτύρια της ασφυξίας, της σφαγής και της αιχμαλωσίας, εν ώρα θείας λειτουργίας!

Γιατί στο κάλεσμα των τυράννων που τους είχαν περικυκλώσει να παραδοθούν όλοι μαζί έδωσαν την αιώνια απάντηση τους έθνους των Ελλήνων, σε κάθε εισβολέα, κατακτητή, δυνάστη και καταπατητή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Από το μολών λαβέ στις Θερμοπύλες έως το ηρωικό ΟΧΙ το 1940.

Και το φρόνημα που πηγάζει από τις αξίες της ελευθερίας της αυτοθυσίας, της ομοψυχίας και της τιμής θα παραδειγματίζει γενεές γενεών για τη περιφρούρηση αυτών των αγαθών.

Μας θυμίζει το 1453 την άλωση της πόλης και την ατελείωτη λειτουργία.

Την Μίλατο στο Λασίθι το 1823

Το ηρωϊκό Μελιδόνι το 1824 και

Το Αρκάδι που 37 χρόνια αργότερα, το 1866, με τον ηγούμενο Γαβριήλ να δίνει την ίδια σχεδόν απάντηση με αυτήν του παπά Παναγιώτη και των Λαμπιθιανών το 1829.

Όλη η Κρήτη ένας βωμός και σύμβολό ελευθερίας.

Επιτρέψατε μου, εδώ, μια παρένθεση, γιατί νιώθω την υποχρέωση από το βήμα αυτό την σημερινή ημέρα, να αναφερθούμε στους δικούς μας ανθρώπους, που με το έργο τους ανέδειξαν το γεγονός και ας είναι η αναφορά αυτή ελάχιστη τιμή στην μνήμη τους.

Πατήρ Ευάγγελος Δημητρακάκης από την Αγία Πελαγία, το 1935 ορίστηκε δάσκαλος στη Λαμπινή και αργότερα ιερέας στο χωριό μας και παρέμεινε στις θέσεις αυτές για πολλά χρόνια.

Από τον 1ο χρόνο αφιέρωσε όλες του τις δυνάμεις και τη φλόγα που του προκάλεσε η συγκίνηση και η σημασία του γεγονότος. Καθώς και η συνεχείς τιμή για 100 χρόνια από τους απλούς ανθρώπους του χωριού προς τους ολοκαυτωθέντες. Με επιστολές του στους επισκόπους της Κρήτης καλώντας τους να παρευρίσκονται και οι οποίοι ανταποκρίθηκαν. Σε δικαστικούς λειτουργούς, εκπαιδευτικούς με πύρινες και συγκινητικές ομιλίες για το γεγονός και την ιστορία του χωριού, και κάθε χρόνο απαγγελία σχετικών ποιημάτων από μαθητές του δημοτικού σχολείου δίνει μια άλλη διάσταση στο γεγονός.

Αποκαλύπτει με έρευνες παντού ότι το γεγονός υπήρχε γραμμένο και στις σελίδες της ιστορίας που ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για να εορτάζεται το ολοκαύτωμα της Λαμπινής και αυτό ως γεγονός ύψιστης σημασίας.

Μιχάλης Παπαδάκης

Δικηγόρος Ρεθύμνου καταγόμενος από το Βάτο με πλούσια κοινωνική δράση και μόρφωση αφού μαθαίνει το γεγονός εντελώς τυχαία στο Σπήλι από ένα απλό και εντιμότατο γέρο Λαμπιθιανό, που γύρευε παπά για το μνημόσυνο. Η συγκίνηση τον γέμισε με πάθος και προσπαθεί με την ίδια φλόγα του παπά Βαγγέλη.

Μιχάλης Παπουτσιδάκης

Από τη Λαμπινή, Δημόσιος Υπάλληλος στο Ρέθυμνο με πολύ αγάπη για το χωριό και όντας ικανότατος στη λαϊκή ποίηση έγραφε καθημερινά στο Ρεθυμνιώτικο τύπο ως Λαμπινιώτης και λέει:

Κώστας Απανωμεριτάκης

Καταγόμενος από τη Λαμπινή. Δάσκαλος, ποιητής, στοχαστής και ιεροφάντης του λόγου και της γραφίδας. Με πολλά έργα βάζει την τελική σφραγίδα στην ιστορία της Λαμπινής. Αλλά με τον ύμνο και θρήνο αναλύει το γεγονός σε όλες τις εξακτινώσεις.

Το προοίμιο αξίζει να ακουστεί:

Τώρα σκαλίζω σταυρωτά τη στάχτη τη σβυσμένη,

και βρίσκω μες τη χόβολη τη σπίθα τη κρυμμένη.

Ζεστή πνοή τηνε φυσώ, φλόγα χρυσή ν' ανάψω,

και μ' αναμμένο κάρβουνο τη δόξα τζη να γράψω!

Βάνω στημόνι δίκλωνο- Θρύλο και Ιστορία-

και φάδι των γερόντων μας κάνω τη Μαρτυρία,

και ξεδιαλέγω τσι κλωστές, που θα περαματίσω,

για να ταιριάξουν οι βαφές μ' αυτά που θα στορήσω:

Κίτρινες κούπες τση φωθιάς, κόκκινες του αιμάτου,

να σμίγουν με τσι λουρωσές τσι μαύρες του Θανάτου!

Κι ο που θωρεί, κι όπου γροικά, πότες και πώς να ξέρει,

βάλαν στην εκκλησιά φωθιά και στο χωριό μαχαίρι!...»

Ας είναι αιωνία η μνήμη τους

Στην επανάσταση του 1821 η Κρήτη συμμετείχε ενεργά στον αγώνα, και ας πλήρωσε με πολλές θυσίες την επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770. Μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνει και ξανά προς τη δόξα τραβά.

Δόθηκαν σκληρές μάχες και μάλιστα η συμμετοχή των Αγιοβασιλειωτών ήταν από τις σημαντικότερες.

Οι Τούρκοι που έμεναν στα χωριά, τρομοκρατημένοι εγκαταλείπουν τα σπίτια και τα χωράφια τους και πηγαίνουν στις πόλεις για σιγουριά και ασφάλεια και αργότερα εξορμούσαν οργανωμένα στην ύπαιθρο κατά των ανυπότακτων.

Η Λαμπηνή ή Λαμπινή:

Πλούσιο όμορφο και ιστορικό χωριό της Κρήτης και έδρα της επισκοπής Λάμπης. Κατοικούσαν πολλοί Τούρκοι με όλα τα προνόμια, με τα καλύτερα σπίτια και χωράφια που είχαν υφαρπάξει. Ο πλουσιότερος ήταν ο Αλμπάνης με δύναμη και πλούτο σ' όλο το νομό, ήταν γόνος ενετικής οικογένειας που άλλαξε την πίστη του για να σώσει τη ζωή και την περιουσία του. Σκληρός, αιμοσταγής και εκμεταλλευτής.

Η ζωή των χριστιανών της Λαμπινής είχε γίνει ένα συνεχές μαρτύριο, αλλά έζησαν επάξια του ονόματος τους και ποτέ δεν συμπάθησαν δεν υποκλίθηκαν ή δεν υπέκυψαν σε άνομες αξιώσεις των τυράννων, και μάλιστα ένας ψυχωμένος άντρας ο Φουρογιάννης πυροβόλησε τον εκμεταλλευτή Αλμπάνη, αλλά η σφαίρα τον βρήκε στο φέσι.Φεύγουν λοιπόν και οι Τούρκοι της Λαμπινής για το οχυρωμένο Ρέθυμνο. Ο Σουλτάνος πιεσμένος από το σκληρό αγώνα της Κρήτης καλεί τον Αιγύπτιο Μοχάμετ Αλή να υποτάξει την Κρήτη με αντάλλαγμα να την κάνει δική του.

Ο Αιγυπτιακός στρατός εμποδίζει την βοήθεια από την Ελλάδα και η επανάσταση κινδυνεύει να σβήσει. Συνεχιζόταν όμως με τη μορφή του ανταρτοπόλεμου.

Οι Τούρκοι δεν επιστρέφουν ακόμα στην ύπαιθρο και οι χριστιανοί δεν χάνουν τις ελπίδες τους για λευτεριά. Ο Αγώνας για ελευθερία συνεχιζόταν.

Την περίοδο αυτή της αστάθειας και της αμφιβολίας, οι Λαμπηθιανοί ή για εκδίκηση ή από ανάγκη ή θεωρώντας ότι θα επανακτήσουν τις περιουσίες τους, άρχισαν να τις καρπούνται. Με πλήρη συναίσθηση των πράξεων και ευθηνών τους περίμεναν την αντίδραση των Τούρκων, ήταν όμως αποφασισμένοι παρά τις απειλές να υπερασπιστούν τα δίκαια τους.

Οι οπλαρχηγοί του χωριού, ορίζουν σκοπιές και επέλεξαν σημεία που θα αντιμετώπιζαν την εκδίκηση των Τούρκων.

Το χειμωνιάτικο όμως πρωϊνό της 20ης Γενάρη του 1829 με ανελέητη κακοκαιρία η Λαμπινή συμπληρώνει το βωμό της θυσίας και της ελευθερίας στη Κρήτη.

΄Ενας μεγάλος αριθμός οπλισμένων Τούρκων ξεκίνησε από το Ρέθυμνο Σαββατόβραδο πριν τα μεσάνυκτα, ήταν οι Τούρκοι της Λαμπινής που την απειλούσαν από χρόνια. Με αρχηγό τον αιμοσταγή Αλμπάνη και ενισχυμένοι και από άλλους, άλλων περιοχών, έφτασαν στη Λαμπινή την ποιο κατάλληλη στιγμή για αυτούς, την ώρα της θείας Λειτουργίας ανενόχλητοι.

Ο σκοπός που είχε την ευθύνη του ποιο σημαντικού σημείου του χωριού, στο βουνό, απ' όπου περνά ο δρόμος που έρχετε από το Ρέθυμνο, είχε εγκαταλείψει την θέση, αφού πλέον είχε χαράξει η μέρα και Τούρκοι δεν φαινόταν, υπολογίζοντας προφανώς ότι η ώρα του κινδύνου είχε περάσει ή για να προλάβει την θεία λειτουργία, πάντως χωρίς να υπολογίσει τον κίνδυνο.

«Από τον ύμνο και θρήνο» του Κώστα Απανωμεριτάκη:

Εβούιξεν ο πέργιαυλος από το τουρκομάνι,

κι εσείστηκεν απ' τη φωνή του σκύλου τ' Αλουμπάνη.

Κι οι χωριανοί που ακούσανε το μούγκρος και το βρούχος,

είδαν κι εκαταλάβανε, πως έφταξεν ο Τούρκος.

Εσκόλασεν η λειτουργιά κι οι ψάλτες εσωπάσαν

και την κλεισμένη εξώπορτα διπλοκοντεμιριάσαν...

Οι Τούρκοι καλούν και παρακαλούν να παραδοθούν. Τη μανταλωμένη πόρτα ήταν εύκολο να τη σπάσουν και να μπουν. Μα δεν το τολμούν γνωρίζουν ίσως ότι είναι μέσα ο Καραγιάννης, Μουζουράκης κ.α. και δεν έχουν το θάρρος. Παρά τις υποσχέσεις του Αλμπάνη, ότι δεν θα πειράξει κανέναν και ότι αφού είναι αυτός εκεί να μη φοβούνται τίποτα, πείρε την απάντηση:

Καλιά να αποθάνουμε ούλοι επί τόπου,

παρά να την προδώσουμε την πίστη την Αγία

και της πατρίδος την τιμή και την ελευθερία.

Γιατί και αν αποθάνομε από τα κόκαλα μας

θα αναδώσει η λευτεριά κι από τα αίματα μας

θα ποτιστεί και θα τραφεί σαν λεμονιά θα ανθίσει

ετσά και το πεθύμιο μας κι ας βρέξει κι ας χιονίσει.

Για τρεις ώρες πυροβολούσαν ανώφελα και δέχονταν από μέσα πυρά, γιατί ορισμένοι μέσα είχαν τα όπλα τους, και αφού σκοτώθηκαν τρείς (3) Τούρκοι καταφεύγουν στον εύκολο και προσφιλή τους τρόπο τη φωτιά!

Πανιά βουτηγμένα στο λάδι, ξερά χόρτα αναμμένα τα ρίχνουν από τα παράθυρα του τρούλου. Σβήνουν όσα μπορούν οι πολιορκημένοι μ' αυτά είναι ατελείωτα. Ανάβει το τέμπλο, καίονται οι εικόνες, οι άνθρωποι πέφτουν λιπόθυμοι. Ωστόσο η φωτιά φουντώνει, ο καπνός πνίγει, η φλόγες καίουν και οι τύραννοι συνεχίζουν να ρίχνουν φωτιά απ' τους φεγγίτες.

Οι Άνθρωποι ανάβουν και καίγονται, υποφέρουν, ζητούν βοήθεια και προστασία, ζητούν έλεος. Όχι απ΄ τους αιμοσταγείς τυράννους αλλά από το Θεό.

Γράφει ο Μιχάλης Παπουτσιδάκης:

Ήμαρτον Θέ μου σώσε μας, Θέ μου συγχώρεσε μας,

για θα χαθούμενε κι εμείς, κι οι οικογένειές μας

πως θα αποθάνομε, ετσά δεν τ' έλπιζα ποτέ μου,

καλιά χα να με βρίσκανε τα βόλια του πολέμου,

γιατί και με τα νύχια μου εχθρούς θελά ξεσκίσω

και τη ζωή μου ακριβά θε να την επουλήσω.

Οι Τούρκοι παρακολουθούν και περιμένουν την τελική σιγή για να τελειώσουν χωρίς κίνδυνο το έργο τους.

Καίνε την πόρτα μπαίνουν πατούν τους νεκρούς σφάζουν τους άντρες και σέρνουν έξω τον Παπά με τα Ιερά Άμφια και τα γυναικόπαιδα.

Στη συνέχεια οδηγούν τα γυναικόπαιδα και τον παπά Παναγιώτη στο Ρέθυμνο.

Τον εξουθενωμένο ιερέα τον παραδίδουν σε αλητότουρκους οι οποίοι τον διέσυραν στους δρόμους της πόλης. Ένας Χότζας όμως που τον λυπήθηκε καθώς τον περνούσαν από το τζαμί του τον γλύτωσε. Τον τράβηξε μέσα και εκεί ο ταλαιπωρημένος αφήνει την τελευταία του πνοή.

Τους υπόλοιπους τους οδηγούν στα σκλαβοπάζαρα και η τύχη τους αγνοείται.

Την ώρα που το μπουλούκι των τούρκων περνούσε από την παλιά πόλη, μια σκλάβα αράπισσα έσωσε μια γυναίκα. Την τράβηξε από το μπουλούκι και την έκρυψε στο υπόγειο του σπιτιού του πλούσιου Τούρκου και αργότερα την φυγάδευσε. Ήταν όπως λένε νεότερες έγκυρες έρευνες του δάσκαλου Θανάση Απανωμεριτάκη, η γυναίκα του Καραγιάννη που σφάχτηκε μέσα στην Εκκλησία.

Επίσης, η Μοζουράκη, η οποία πουλήθηκε σκλάβα και αγοράσθηκε από τον Παπαδάκη στην Πηγή και διηγήθηκε το γεγονός στον περιηγητή Πάσλευ, καθώς και η Θεοδωράκη η οποία γύρισε στην Λαμπινή ύστερα από αιχμαλωσία.

Μέρα μνήμης και τιμής για τους προγόνους μας ολοκαυτωθέντες η σημερινή, αλλά και για τους επιζήσαντες και τυχόν διασωθέντες που για χρόνια δεν άφησαν τη μέρα αυτή χωρίς τιμή.

Για μας μέρα περισυλλογής, ευθύνης και χρέους, να διατηρήσουμε το νόημα και το πνεύμα της ενότητας, ομοψυχίας, εθελοντισμού και αυτοθυσίας, που μας διδάσκει η συμμετοχή των προγόνων μας σε όλους τους αγώνες του έθνους και του λαού μας.

Ιδιαίτερα σήμερα που οι απειλές των Τούρκων και οι προκλήσεις είναι καθημερινές και επικίνδυνες. Σας ευχαριστούμε.

Πηγή: goodnet.gr